خداوند هیچ بنده‌ای را برای عهده‌دار شدن مقام امامت برنمی‌گزیند و او را حجت آشکار خویش بر آفریدگانش قرار نمی‌دهد مگر آنکه خصلت‌های پسندیده در وجود او به کمال رسیده باشد و در خداترسی و اجلال او و نشان دادن اخلاص در بندگی خدا، با تمام گفتار و کردارش الگو و نمونه باشد. پس جز به صواب سخن نمی‌گوید و جز کار نیک انجام نمی‌دهد.
در کتاب مناقب در مورد امام محمد باقر علیه السلام آمده است: «او راستگوترین و گشاده‌روترین و بخشنده‌ترین مردمان بود. در میان اهل بیت کم‌ترین ثروت و در عین حال بیشترین هزینه را داشت. هر جمعه یک دینار صدقه می‌داد و می‌فرمود: صدقه روز جمعه به خاطر فضیلت این روز بر دیگر روزها، دو چندان می‌شود. چون پیشامدی غم‌انگیز به او روی می‌نمود، زنان و کودکان را جمع می‌کرد و آنگاه خود دعا می‌کرد و آنان آمین می‌گفتند. بسیار ذکر خدا می‌گفت». شیخ مفید نیز درباره‌ی آن حضرت می‌گوید: «مراتب بخشندگی او در خاص و عام آشکار و بزرگواری‌اش در میان مردم مشهور و با وجود کثرت عیال و متوسط بودن وضع زندگی‌اش به تفضیل و احسان شناخته شده بود».
رفتار امام باقر (ع) با مستضعفان با نرمی و مهربانی متمایز بود. امام صادق (ع) می‌فرماید: «هنگامی که کاری را به غلامان خود می‌سپارید و بر آنان سنگین می‌آید، با ایشان در انجام آن همکاری کنید. همانطور که پدرم وقتی به خدمتکاران خود دستوری می‌داد، پس می‌نگریست اگر آن کار سنگین بود می‌گفت بسم الله و با آنان همکاری می‌کرد و اگر سبک بود از آنان دور می‌شد».
امام باقر (ع) والاترین و جاودانه‌ترین خصال و اخلاق پسندیده را دارا بود که بی‌تردید راویان جز موارد اندکی از ابعاد زندگی نورانی و آکنده از حکمت و هدایت حضرتش را برای ما نقل نکرده‌اند.
برگرفته از کتاب: هدایتگران راه نور – زندگینامه چهارده معصوم (ع)
به قلم: آیت الله العظمی سید محمدتقی مدرسی
ترجمه: محمدصادق شریعت
